Niezwykłe cmentarzysko dawnych Słowian

O projekcie

Zapraszamy Państwa do uczestnictwa w projekcie badań archeologicznych niezwykłego wczesnośredniowiecznego cmentarzyska odkrytego przez nas w Chodliku na Lubelszczyźnie oraz działaniach mających na celu ochronę i ratowanie dziedzictwa kulturowego Kotliny Chodelskiej!

Dziś Chodlik to niewielka, ukryta w lasach wioska, w okresie wczesnego średniowiecza mieściło się tu jedno z największych i najbardziej zagadkowych centrów osadniczych w Polsce! 

W Chodliku prowadzimy badania wykopaliskowe jednego z najbardziej intrygujących wczesnośredniowiecznych cmentarzysk z okresu plemiennego. Odkryliśmy tu pochówki ludzi i zwierząt, w tym koni - majestatyczne kurhany oraz ciałopalne groby płaskie. W miejscu tym natknęliśmy się również na relikty znacznie starszego osadnictwa z okresu neolitu i epoki brązu.

Równocześnie prowadzimy działania mające na celu ochronę stanowisk archeologicznych położonych na pobliskich wydmach, stale niszczonych poprzez wybieranie z nich piasku. 

By kontynuować nasze badania na naprawdę wysokim poziomie, potrzebujemy odpowiednich środków finansowych. Koszt jednego sezonu wykopalisk, w tym konserwacji zabytków oraz analiz laboratoryjnych pobranych próbek to nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych - w zależności od rodzaju zabytków i pozyskanego materiału. Zebrane tu środki chcemy przeznaczyć na opracowanie i konserwację odkrytych zabytków, badania ratownicze oraz kontynuowanie wykopalisk w przyszłym roku. Zapraszamy Was do wspólnego odkrywania przeszłości!

• Jeżeli nasz projekt się uda i uzbieramy niezbędną kwotę:
  

  Cel nr 1: Jeszcze w tym roku opracujemy i oddamy do fachowej konserwacji odkryte przez nas zabytki z ubiegłego i bieżącego sezonu, które później przekażemy do Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym. Przeprowadzimy specjalistyczne analizy przepalonych szczątków kostnych - antropologiczne i archeozoologiczne - co pozwoli sprecyzować z jakim typem pochówków mamy do czynienia! Czy i z jakimi zwierzętami spalano zwłoki zmarłych na stosach pogrzebowych!

• Cel nr 2: Przeprowadzimy dokładny “monitoring” stanu zniszczenia stanowisk archeologicznych położonych na piaszczystych wydmach pomiędzy Chodlikiem, Trzcińcem i Kosiorowem. Wiele z nich wymaga podjęcia natychmiastowych badań ratowniczych  i zabiegów konserwatorskich. Nasza misja to zapobieżenie ich całkowitemu zniszczeniu i uratowanie wiedzy na temat przeszłości jaką w sobie kryją. Między innymi przeprowadzimy prace dokumentacyjne i wykopaliska na jednym z najbardziej zniszczonych i zagrożonych obiektów - odkrytym przez nas wczesnośredniowiecznym wale podłużnym. Jest to niezbędne by móc objąć go ochroną konserwatorską. W tych działaniach współpracujemy z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków w Lublinie. 

• Cel nr 3: W przyszłym sezonie ukończymy badania wczesnośredniowiecznego kurhanu, który częściowo (w jednej czwartej) zbadaliśmy w ubiegły oraz bieżącym roku. W jego nasypie został złożony niezwykły, bogato wyposażony pochówek, wśród przepalonych szczątków kostnych ludzkich i zwierzęcych odkryliśmy brązowe aplikacje (elementy rzędu końskiego), datowaną na X w. żelazną ostrogę oraz fragmenty ceramiki malowanej, rzadko spotykanej w tym okresie. Niewykluczone, iż badamy jeden z najbardziej niezwykłych wczesnośredniowiecznych pochówków w Polsce! Przeprowadzimy również dalsze wykopaliska w miejscu gdzie częściowo odkryliśmy ciałopalne pochówki płaskie, rzadko spotykane. Ich badania wprowadzają nową treść do wiedzy na temat zwyczajów pogrzebowych panujących na tym obszarze we wczesnym średniowieczu! 

• Cel nr 4: Zorganizujemy cykl zajęć edukacyjnych dla lokalnej młodzieży szkolnej. Pragniemy pokazać jak wygląda praca archeologa oraz że badanie przeszłości i dziedzictwo kulturowe może być fascynujące i ma sens! Pod tym względem współpracujemy z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Karczmiskach.

• Jeżeli zbierzemy dodatkowe środki - do 15 tys. zł
• przeprowadzimy szereg analiz palinologicznych pobranych podczas badań próbek oraz datowanie C14. Pomoże to uściślić chronologię badanych przez nas obiektów! 

• Powiększymy badany obszar cmentarzyska o dodatkowe wykopy archeologiczne! Spróbujemy uchwycić zasięg i granice nekropoli oraz odkrytej osady z okresu epoki brązu. 

• Przeprowadzimy dalsze badania ratownicze na niszczonych pobliskich stanowiskach wydmowych! Już teraz wiemy, że przynajmniej jedno stanowisko - cmentarzysko kultury łużyckiej w sąsiednim Trzcińcu - wymaga pilnej interwencji archeologicznej! Poprzez rozkopywanie wydmy i wybieranie piasku niszczone są groby popielnicowe. W tej chwili stanowisko jest przez nas monitorowane.

• Lepiej zaopiekujemy się dziedzictwem kulturowym Kotliny Chodelskiej, stworzymy m.in. kompletną archeologiczną mapę regionu w systemie informacji przestrzennej GIS z określeniem zagrożeń danych stanowisk; zainicjujemy badania nieinwazyjne oraz prace konserwatorskie na wczesnośredniowiecznym grodzisku w Chodliku.

• Jeżeli zbierzemy jeszcze większe środki to w zalezności od ich wysokości: dokonamy więcej analiz laboratoryjnych; przeprowadzimy więcej badań ratowniczych tym samym uratujemy więcej zabytków; lepiej zaopiekujemy się dziedzictwem kulturowym Kotliny Chodelskiej, stworzymy m.in. kompletną archeologiczną mapę regionu w systemie informacji przestrzennej GIS z określeniem zagrożeń danych stanowisk; zainicjujemy badania nieinwazyjne oraz prace konserwatorskie na wczesnośredniowiecznym grodzisku w Chodliku; postawimy również na popularyzację nauki - m.in. przygotujemy wystawę ukazującą wyniki naszych prac, która będzie prezentowana w okolicznych gminnych domach kultury, przygotujemy również zajęcia dla dzieciaków z okolicznych szkół. W każdym z przypadków będziemy Was dokładnie informować o zakresie i postępach naszych prac! Nagrody i podziękowania będziemy przesyłać w trakcie realizacji projektu oraz tuż po jego zakończeniu! 

 

 

W północno zachodniej części Lubelszczyzny, w położonej nieopodal Kazimierza Dolnego dolinie rzeki Chodelki, w administracyjnych granicach powiatu Opole Lubelskie oraz gminy w Karczmiskach, znajduje się jeden z najciekawszych kompleksów wczesnośredniowiecznego słowiańskiego osadnictwa w Polsce. Tworzy go zespół osad oraz potężne grodzisko w Chodliku.

Chodlik to wieś o niezwykle długiej i interesującej historii sięgającej przeszło tysiąca lat. Na jej obszarze położone są relikty olbrzymiego trójwałowego grodu – wyróżniającego się konstrukcją i rozmiarami jednego z najstarszych i największych założeń obronnych w Polsce. Prowadzone od przeszło 50 lat badania archeologiczne ustaliły, że czasy jego świetności przypadały na VIII-X w., a więc tak zwany okres plemienny, bezpośrednio poprzedzający zarówno powstanie państwa polskiego jak i początki chrześcijaństwa. W trakcie prac wykopaliskowych zlokalizowano na obszarze grodziska resztki zabudowy w postaci kamiennych palenisk oraz pozostawione przez żyjących tu ludzi relikty kultury materialnej.

W bezpośrednim sąsiedztwie założenia znaleziono pozostałości rozciągających się na przestrzeni przeszło 30 hektarów osad. Na otaczających gród polach odkryto resztki wczesnośredniowiecznych domostw, liczne fragmenty charakterystycznie zdobionych glinianych naczyń określanych przez archeologów mianem „ceramiki chodlikowskiej” oraz szereg innych wytworów kultury materialnej.

Należy przypuszczać, iż w okresie swojej świetności Chodlik stanowił dość istotny punkt na mapie wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny. Tu krzyżowały się ważne szlaki handlowe: łączący wybrzeże Bałtyku z „Państwem Wiślan” i Morawami szlak wiślany oraz biegnący ze wschodu na zachód szlak łączący wareską Ruś z Wielkopolską a być może nawet państwem Franków. Gród w Chodliku stanowił prawdopodobnie centrum większego regionu osadniczego położonego w dolinie Chodelki, zdaniem niektórych badaczy utożsamianego z organizacją plemienną.

Począwszy od 2007 r. nasza Misja Archeologiczna w Chodliku z ramienia Instytutu Archeologii i Etnologii PAN oraz Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich oddział w Warszawie realizuje szereg projektów badawczych mających na celu zbadanie i ochronę dziedzictwa kulturowego Kotliny Chodelskiej a w szczególności doliny rzeki Chodelki.

Prowadzone w Chodliku przez wiele lat badania archeologiczne wczesnośredniowiecznego grodziska i otaczających go osad wniosły ogromną wiedzę na temat życia ich mieszkańców. Mimo to wiele kwestii wciąż nie zostało rozwiązanych. Najbardziej tajemniczo rysowała się kwestia obrządku pogrzebowego mieszkańców średniowiecznych założeń w Kotlinie Chodelskiej gdzie odkryto liczne ślady osadnictwa z okresu plemiennego (VIII-X w.) w postaci reliktów grodów i osad.  Jednakże jeszcze do niedawna nie było znane ani jedno cmentarzysko, które można było wiązać z bogatym osadnictwem w dolinie Chodelki.

Stan ten zmieniają badania prowadzone w ostatnich latach na obszarze Kotliny Chodelskiej przez naszą misję archeologiczną. Najważniejszego odkrycia dokonaliśmy nieopodal Chodlika w 2007 r.– liczące przeszło 30 kurhanów doskonale zachowane wczesnośredniowieczne cmentarzysko, które od 2010 r. badamy wykopaliskowo.

Słowiańskie pochówki z reguły nie należą do bogatych. Przebadane przez nas pierwsze kurhany, w których odkryliśmy pochówki ludzkie złożone na nasypach kurhanów wraz ze spalonymi końmi, elementy rzędu końskiego oraz ozdoby stroju, okazały się ewenementem na skalę europejską. W ich pobliżu zlokalizowaliśmy także ciałopalne pochówki płaskie o nietypowym, prostokątnym kształcie. Rokrocznie kontynuujemy badania wykopaliskowe tej niezwykłej nekropolii. 

 

W naszych badaniach stosujemy najnowsze technologie, miedzy innymi do poszukiwań nowych kurhanów zastosowaliśmy Lotniczy Skaning Laserowy LiDAR. Odkryliśmy szereg nowych rewelacyjnych stanowisk archeologicznych! Wypracowaliśmy własną szkołę dokumentacji, tak by z pod szpachelki nie uciekła nam żadna informacja na temat przeszłości! 

Nasze działania mają na celu ocalenie od niszczenia i zapomnienia jednego z najważniejszych wczesnośredniowiecznych kompleksów osadniczych w Polsce. Staramy się również prowadzić szeroko zakrojone działania popularyzatorskie i edukacyjne, mające na celu propagowaniehistorii naszego kraju głównie wśród najmłodszych i młodzieży szkolnej.

Badania staramy się finansować z grantów badawczych, czasem jednak potrzebujemy Waszej pomocy! Rezultaty naszych prac można śledzić na profilu misji na facebooku: www.facebook.com/chodlik oraz naszej stronie internetowej www.chodlik.edu.pl

Dr Łukasz Miechowicz – kierownik badań, archeolog. Zajmuje się tematyką obrządku pogrzebowego Słowian, kulturą ludową, ostatnio także badaniem dziedzictwa kulturowego rzek. W 2010 roku laureat nagrody naukowej tygodnika POLITYKA, w 2013 r. stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w bieżącym roku otrzymał grant National Geographic Traveler „Bilet na przyszłość”.

 

Dr Łukasz Maurycy Stanaszek – antropolog, kierownik Pracowni Antropologicznej w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie, specjalista od materiału kostnego, zajmuje się zagadnieniem wczesnośredniowiecznych pochówków ciałopalnych i szkieletowych w tym problematyką tzw. pochówków antywampirycznych. Badacz osadnictwa olęderskiego, odkrywca Urzecza – mikroregionu etnograficznego w dolinie środkowej Wisły.

 

Dr Michał Dzik – archeolog, wykładowca w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Uniwersytetu Rzeszowskiego, specjalizuje się w tematyce wczesnośredniowiecznego obrządku pogrzebowego oraz problematyce pogranicza polsko – ruskiego.

 

Mgr Magdalena Bryk – archeolog, nasza specjalistka ds. dokumentacji oraz systemów informacji geograficznej (GIS)! Zajmuje się problematyką zarządzania dziedzictwem kulturowym oraz badaniami powierzchniowymi. Brała udział w licznych projektach mających na celu zadokumentowanie zespołów zabytków nieruchomych oraz ruchomych, tworząc dla nich systemy informacji geograficznej.

 

 

Mgr Karolina Śnieżko – archeolog, absolwentka Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, specjalista od neolitu oraz epoki brązu na Płaskowyżu Nałęczowskim. Opracowuje materiały z badanej przez nas osady kultury trzcinieckiej! 

 

 

 

Mgr Grzegorz Śnieżko – archeolog, numizmatyk, doktorant w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN, badacz Mielnika nad Bugiem, specjalizuje się w archeologii średniowiecza i czasów nowożytnych oraz mennictwie średniowiecznym.

 

 

Poza tym w naszych badaniach biorą udział najlepsi na świecie studenci Instytutu Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz szereg przyjaciół.

 

 

Misja Archeologiczna w Chodliku 

www.chodlik.edu.pl

e-mail: archeologia.chodlik@gmail.com

 

Instytut Archeologii i Etnologii PAN

Al. Solidarności 105, 00-140 Warszawa

http://www.iaepan.edu.pl

 

 

Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich Oddział w Warszawie

Ul. Długa 52, 00-241 Warszawa

http://warszawa.snap.org.pl

 

Jesteśmy na Facebooku!

www.facebook.com/chodlik 

 

 

 

http://www.naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,398308,wczesnosredniowieczne-znaleziska-na-lubelszczyznie.html

http://www.naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,373877,archeolodzy-z-pan-badaja-kurhany-w-chodliku.html

http://www.naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,390050,warsztaty-archeologiczne-w-chodliku.html

http://www.naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,393291,kolejne-kurhany-odkryto-w-chodliku.html

 

http://www.nauka.gov.pl/polska-nauka/wczesnosredniowieczne-znaleziska-na-lubelszczyznie.html

 

http://kultura.wp.pl/title,Archeolodzy-odkryli-pochowek-obcy-slowianskiej-obrzedowosci-pogrzebowej,wid,14285007,wiadomosc.html

 

http://fakty.interia.pl/nauka/news-odkryto-niezwykly-zwierzeco-ludzki-pochowek,nId,912759

 

http://gosc.pl/doc/1089558.Archeologiczny-ewenement-na-Lubelszczyznie

 

Portal Archeolog.pl:

http://www.archeolog.pl/pl3/teksty381/kolejne_kurhany_odkryto_w_chodliku

 

Portal Archeowiesci.pl:

http://archeowiesci.pl/2013/12/10/jeszcze-wiecej-kurhanow-w-chodliku/

http://archeowiesci.pl/2012/03/01/niezwykle-rzadki-pochowek-odkryto-w-chodliku/

http://archeowiesci.pl/2012/12/16/kolejne-kurhany-odkryto-w-chodliku/

 

http://dzieje.pl/aktualnosci/archeolodzy-odkryli-pochowek-obcy-slowianskiej-obrzedowosci-pogrzebowej

 

Malopolska24.pl

http://www.malopolska24.pl/index.php/2013/12/nowe-odkrycia-w-chodliku/

http://www.malopolska24.pl/index.php/2012/12/w-chodliku-odkryto-kolejne-kurhany/

 

polskieradio.pl

http://www.polskieradio.pl/23/266/Artykul/998829,Slynne-grodzisko-w-Chodliku-znow-zaskakuje

http://www.polskieradio.pl/23/266/Artykul/746936,Mezczyzna-pochowany-z-koniem-Kurhany-w-Chodliku

 

http://ioh.pl/ioh-news/nowe-ustalenia-archeologw-na-temat-sowiaskiej-obrzdowoci-pogrzebowej,1882/

 

http://www.pasthorizonspr.com/index.php/archives/12/2013/early-medieval-burials-on-bronze-age-barrows-found-in-poland

 

http://archaeologynewsnetwork.blogspot.com/2013/12/early-medieval-finds-in-polands-lublin.html#.U1BpBPl_vbh

  

Media o Twoim projekcie: